Çölyek Hastalığı Nedir ? Çölyak Hastalığının Açıklaması !
Çölyak Hastalığı, bağırsaklardaki sindirimi sağlayan "villus" denilen yapıların bozulmasına sebep olmakta ve dolayısıyla da yiyeceklerdeki besinin emilmesini engelleyen ve ince bağırsakta hasarlar oluşturan bir sindirim hastalığıdır. Çölyak hastası olan kişiler buğdayda arpada çavdarda ve yulafta bulunan ve "gluten" olarak adlandırılan bir proteine tahammül edememektedir. Çölyaklı hastalar gluten içeren yiyecekler yediklerinde, bağışıklık sistemi bunu ince bağırsaklara zarar vererek yanıtlar. Özellikle çok küçük ve parmak şekline benzeyen villus olarak adlandırılan ince bağırsaktaki emilimi sağlayan yapılar kaybolur. (düzleşir ve görevini yapamaz hale gelir.)Yiyeceklerdeki besinler bu villuslardan geçerek kan dolaşımı içine emilirler. Villuslar olmadan kişi; her ne kadar yiyecek yerse yesin; beslenemez. Vücudun kendi bağışıklık sistemine zarar vermesinden dolayı çölyak hastalığı otomatik bağışıklık sistemi rahatsızlığı olarak düşünülmektedir. Bununla birlikte, yiyeceklerin emilememesinden dolayı sindirim rahatsızlığı olarak ta adlandırılabilir. Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır. Bazen hastalık bir ameliyat, çocuk doğumu, hamilelik, viral enfeksiyon yada şiddetli duygusal stresten sonra, tetiklenebilir, ilk seferde aktif olabilir. Çölyak hastalığı kişide herhangi bir zamanda görülebilir. Çocukluk, ergenlik ve orta yaşlarda görülebilmektedir.
Çölyak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Çölyak hastalığının oluşumunda rol oynadığı düşünülen faktörlerden birisi kişinin bebekliğinde anne sütüyle ne kadar zaman beslendiğidir. Çölyak hastalığı anne sütünden uzun süre yararlanmış kişilerde daha geç oluşur. Diğer bir faktör ise gluten içeren yiyeceklerin yenilmeye hangi yaşta başlandığı ve ne kadar gluten yenildiğidir. Belirtiler sindirim sisteminde var olabilir yada olmayabilir. Örneğin bir kişide ishal ve karın ağrısı olabilirken diğer bir kişide aşırı sinirlilik, öfke, veya depresyon olabilmektedir. Aşırı öfke ve sinirlilik çocuklarda görülen en yaygın belirtilerden biridir. Çok sık tekrarlanan karın ağrıları, kronik ishal, kilo kaybı, açık renkli, kötü kokulu dışkı , anemi, gaz, kemik ağrısı, bacaklarda uyuşma, karıncalanma, haddinden fazla kilo kaybından dolayı oluşan adet düzensizliği.. gibi belirtileri vardır.
Çölyak Hastalığı’nın Teşhis’i Nasıl Konulur?
Çölyak hastalığını teşhis etmek çok zor olabilmektedir. Çünkü hastalığın belirtilerinden bazıları diğer hastalıkların belirtileri ile aynı olabilir. Son zamanlarda araştırmacılar çölyak hastalarının kanlarında kimi antikorların normal seviyesinden daha yüksek olduğunu keşfettiler. Vücut algıladığı yabancı maddeleri yok etmek için karşılık olarak bağışıklık sisteminden antikorları üretir. Çölyak hastalığının teşhisinde doktorlar glutene karşı oluşan antikorların seviyesini ölçmek için kan testi yapabilmektedirler. Bu antikorlar antigliadin, anti-endomysium ve antireticulin’ dir. Eğer test sonuçları ve belirtiler Çölyak hastalığını işaret ediyorsa, doktor villuslardaki hasarı kontrol etmek için ince bağırsaktan çok küçük bir doku parçası alabilir. Biyopsi işlemi; endoskop olarak adlandırılan ince bir tüp ağız ve mideye doğru ince bağırsağa içine sokulur ve aletin yardımıyla küçük bir doku örneği endoskopa alınır. İnce bağırsak biyopsisi Çölyak hastalığını teşhis etmenin en iyi yoludur.
Çölyak Hastalığının Tedavisi Nasıl Olur?
Çölyak hastalığı için tek tedavi glutensiz diyet uygulamaktır. Glutensiz diyet gluten içeren tüm gıdalardan sakınmak ve onları tüketmemektir. Diyetin başladığı günler içerisinde iyileşmelerde başlar ve ince bağırsak genellikle tam olarak iyileşir. Bunun anlamı villusların hiç zarar görmemiş gibi olması ve (üç ile altı ay içinde) çalışmasıdır. (Bu süre yetişkinler için iki yıla kadar çıkabilmektedir.) Glutensiz diyetin yaşam boyu sürmesi gerekmektedir. Ne kadar az olursa olsun gluten ve dolayısıyla glutenli gıdalar tüketmek bağırsaklara zarar verir. Bu Çölyak hastası olan herkes için böyledir. Hastalığın ilerlemesi yada glutensiz diyetin uygulanmaması çölyaklar için oldukça vahim sonuçlar doğurabilmektedir. Bu sonuçların herhalde en vahimi bağırsak kanserine yol açabilmesidir. Kişinin tanı anındaki yaşına bağlı olarak bazı problemler örneğin büyüme geriliği ve diş bozuklukları iyileşmeyebilir. Çölyak hastalarının küçük bir yüzdesi glutensiz diyetle iyileşmeyebilir. Bu kişiler bağırsaklarına aşırı derecede zarar vermişlerdir. Öyle ki diyetlerinden gluteni yok etseler bile iyileşme olmaz. Onlar bağırsaklarından yeterli derecede besin ememediğinden toplam damar içine ilave besin almaya ihtiyaçları vardır. Kökleşmiş Çölyak hastalığı için ilaç tedavisi tercih edilmektedir...
Çölyak Hastalığı, bağırsaklardaki sindirimi sağlayan "villus" denilen yapıların bozulmasına sebep olmakta ve dolayısıyla da yiyeceklerdeki besinin emilmesini engelleyen ve ince bağırsakta hasarlar oluşturan bir sindirim hastalığıdır. Çölyak hastası olan kişiler buğdayda arpada çavdarda ve yulafta bulunan ve "gluten" olarak adlandırılan bir proteine tahammül edememektedir. Çölyaklı hastalar gluten içeren yiyecekler yediklerinde, bağışıklık sistemi bunu ince bağırsaklara zarar vererek yanıtlar. Özellikle çok küçük ve parmak şekline benzeyen villus olarak adlandırılan ince bağırsaktaki emilimi sağlayan yapılar kaybolur. (düzleşir ve görevini yapamaz hale gelir.)Yiyeceklerdeki besinler bu villuslardan geçerek kan dolaşımı içine emilirler. Villuslar olmadan kişi; her ne kadar yiyecek yerse yesin; beslenemez. Vücudun kendi bağışıklık sistemine zarar vermesinden dolayı çölyak hastalığı otomatik bağışıklık sistemi rahatsızlığı olarak düşünülmektedir. Bununla birlikte, yiyeceklerin emilememesinden dolayı sindirim rahatsızlığı olarak ta adlandırılabilir. Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır. Bazen hastalık bir ameliyat, çocuk doğumu, hamilelik, viral enfeksiyon yada şiddetli duygusal stresten sonra, tetiklenebilir, ilk seferde aktif olabilir. Çölyak hastalığı kişide herhangi bir zamanda görülebilir. Çocukluk, ergenlik ve orta yaşlarda görülebilmektedir.
Çölyak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Çölyak hastalığının oluşumunda rol oynadığı düşünülen faktörlerden birisi kişinin bebekliğinde anne sütüyle ne kadar zaman beslendiğidir. Çölyak hastalığı anne sütünden uzun süre yararlanmış kişilerde daha geç oluşur. Diğer bir faktör ise gluten içeren yiyeceklerin yenilmeye hangi yaşta başlandığı ve ne kadar gluten yenildiğidir. Belirtiler sindirim sisteminde var olabilir yada olmayabilir. Örneğin bir kişide ishal ve karın ağrısı olabilirken diğer bir kişide aşırı sinirlilik, öfke, veya depresyon olabilmektedir. Aşırı öfke ve sinirlilik çocuklarda görülen en yaygın belirtilerden biridir. Çok sık tekrarlanan karın ağrıları, kronik ishal, kilo kaybı, açık renkli, kötü kokulu dışkı , anemi, gaz, kemik ağrısı, bacaklarda uyuşma, karıncalanma, haddinden fazla kilo kaybından dolayı oluşan adet düzensizliği.. gibi belirtileri vardır.
Çölyak Hastalığı’nın Teşhis’i Nasıl Konulur?
Çölyak hastalığını teşhis etmek çok zor olabilmektedir. Çünkü hastalığın belirtilerinden bazıları diğer hastalıkların belirtileri ile aynı olabilir. Son zamanlarda araştırmacılar çölyak hastalarının kanlarında kimi antikorların normal seviyesinden daha yüksek olduğunu keşfettiler. Vücut algıladığı yabancı maddeleri yok etmek için karşılık olarak bağışıklık sisteminden antikorları üretir. Çölyak hastalığının teşhisinde doktorlar glutene karşı oluşan antikorların seviyesini ölçmek için kan testi yapabilmektedirler. Bu antikorlar antigliadin, anti-endomysium ve antireticulin’ dir. Eğer test sonuçları ve belirtiler Çölyak hastalığını işaret ediyorsa, doktor villuslardaki hasarı kontrol etmek için ince bağırsaktan çok küçük bir doku parçası alabilir. Biyopsi işlemi; endoskop olarak adlandırılan ince bir tüp ağız ve mideye doğru ince bağırsağa içine sokulur ve aletin yardımıyla küçük bir doku örneği endoskopa alınır. İnce bağırsak biyopsisi Çölyak hastalığını teşhis etmenin en iyi yoludur.
Çölyak Hastalığının Tedavisi Nasıl Olur?
Çölyak hastalığı için tek tedavi glutensiz diyet uygulamaktır. Glutensiz diyet gluten içeren tüm gıdalardan sakınmak ve onları tüketmemektir. Diyetin başladığı günler içerisinde iyileşmelerde başlar ve ince bağırsak genellikle tam olarak iyileşir. Bunun anlamı villusların hiç zarar görmemiş gibi olması ve (üç ile altı ay içinde) çalışmasıdır. (Bu süre yetişkinler için iki yıla kadar çıkabilmektedir.) Glutensiz diyetin yaşam boyu sürmesi gerekmektedir. Ne kadar az olursa olsun gluten ve dolayısıyla glutenli gıdalar tüketmek bağırsaklara zarar verir. Bu Çölyak hastası olan herkes için böyledir. Hastalığın ilerlemesi yada glutensiz diyetin uygulanmaması çölyaklar için oldukça vahim sonuçlar doğurabilmektedir. Bu sonuçların herhalde en vahimi bağırsak kanserine yol açabilmesidir. Kişinin tanı anındaki yaşına bağlı olarak bazı problemler örneğin büyüme geriliği ve diş bozuklukları iyileşmeyebilir. Çölyak hastalarının küçük bir yüzdesi glutensiz diyetle iyileşmeyebilir. Bu kişiler bağırsaklarına aşırı derecede zarar vermişlerdir. Öyle ki diyetlerinden gluteni yok etseler bile iyileşme olmaz. Onlar bağırsaklarından yeterli derecede besin ememediğinden toplam damar içine ilave besin almaya ihtiyaçları vardır. Kökleşmiş Çölyak hastalığı için ilaç tedavisi tercih edilmektedir...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder